İzlediğim her on yabancı belgeselden dokuzunda Yahudi-Hristiyan kavramlarının düpedüz yanlış çevrildiğini görüyorum ve bu durum bende ziyadesiyle rahatsızlık oluşturuyor.
En büyük televizyon kanallarında dahi bu kavramların doğru çevrildiğini görmek ne yazık ki çoğu zaman mümkün değil. "Bible", "İncil" olarak karşılanmaya çalışılırken, "Jesus Christ", "Hz. İsa" oluveriyor; çıldırmamak işten değil.
İki olasılık var: Ya bu tür belgesellerin çevrilmesine yeterince bütçe ayrılmıyor ve bu iş zayıf, cahil çevirmenlerin eline kalıyor, ya da bu kanalların yöneticileri bu işe hak ettiği bütçeyi ayırsalar dahi, rezil çevirilerle düpedüz kandırılıyor, kendi paralarıyla rezil ediliyorlar.
Oysa çeviri, kaynak ve erek dilleri mektepte bir-iki yıl morfolojik açıdan inceleyip, sözlükten baka baka bir metni diğerine dönüştürme işi değildir. Çeviri, bir kültürün diğerine aktarılmasıdır. Kaynak kültürdeki kavramlar hakkında bir fikriniz yoksa, erek kültürde bu kavramları karşılamaktaki başarınızdan ancak düşlerinizde söz edebilirsiniz.
Batı dillerinde en çok referans verilen, en çok alıntı yapılan kitap, şüphesiz Kutsal Kitap'tır. Batı, her ne kadar günümüzde artık din kökenli referansları günlük hayatından büyük ölçüde çıkarmış olsa da, kurduğu kültür ve uygarlık, elan o referanslar üstünde ayakta duruyor. Bu nedenle, batı dillerinden Türkçe'ye çeviri gayretinde olan bir kişinin, Kutsal Kitap'ın ne olduğunu bilmemesi bir yana, okumamış, oradaki referanslarla haşır-neşir olmamış olması kabul edilebilir değil.
Burada aktardıklarım, ancak bir "girizgah" olarak kabul edilebilir ve bu konuda çok daha kapsamlı çalışmalar yapılması gerekir ancak az olması, hiç olmamasından iyidir. Ayrıntılı bir bilimsel çalışma bu yazının ölçeğini aşar. Bu nedenle referans göstermeksizin, yalnızca ilgili karşılıkları aktarmakla yetineceğim ve bunun da çoğu kişi için yeterli olacağını düşünüyorum zira, bu güne kadar yaptıkları kaba hatalarla bile idare edenler, bu kısa listedeki iki-üç ismin/kavramın nasıl karşılandığını da öğrenince mal bulmuş mağribi gibi sevinecekler, ötesini aramayacaklardır nasıl olsa. Çevirirken anlamasalar dahi sorun yoktur; hem izleyenler anlayacak, hem de cehaletleri örtülmüş olacaktır.
Kavramlarda ve karşılıklarında herhangi bir sıra gözetmedim. Liste, en sık gözüme-kulağıma çarpan hatalar içinde bir çırpıda aklıma gelenlerden ibarettir; genişlemeye namzettir.
1. Aden: Eden
2. Nazareth: Nasıra
3. Betlehem: Beytüllahim
4. Jerusalem: Yeruşalim, Kudüs
5. Communion: Komünyon/Rabb'in sofrası
6. Galile: Celile
7. Peter / Pierre: Petrus
8. Jesus Christ: İsa Mesih (Hz. İsa değil.)
9. Bible: Kutsal Kitap (İncil değil)
10. Torah: Tora (Tevrat değil)
11. New testament: Yeni Antlaşma ("yeni vasiyet" değil)
12. Old Testament: Eski Antlaşma
13. Genesis: Yaradılış/Tekvin
14. Apocalypse: Vahiy/Esinleme
15. John: Yuhanna
16. John Baptist: Vaftizci Yahya
17. Maria Magdalena: Mecdel'li Meryem
18. Mass: Kudas
0 yorum:
Yorum Gönder